spoor van de oorlog

Dit keer is de  Broodje Bal rit 126 km lang én een bijzondere!


ADVIES 1:  zet de dagteller bij de start in Hengelo op "0" .  De bijzonder punten zijn aangegeven met daarbij de totaal gereden afstand vanaf de start.  Makkelijk te vinden dus.

ADVIES 2: Open deze pagina op je smartphone en scroll, als je klaar bent, naar de eerstvolgende.  Bij het naar beneden scrollen zie bij het volgende onderwerp ook de afstand staan.  Als je geen vlaggetjes in je route hebt is dit jouw richtgetal.   En... . sluit de browser niet.  Dat werkt het beste...

Zoals jullie wellicht weten  is ons toerlid Jean Kreunen een erkend specialist als het gaat om bijzondere oorlogsverhalen en oorlogsmaterialen. Vele jaren is hij de man achter het oorlogsmuseum geweest in Hengelo (Gld) en regelmatig is hij op zoek naar nieuwe informatie.

Zo heeft hij veel oorlogsmonumenten, c.q. oorlogsbouwwerken bekeken en in kaart gebracht. In zijn oorspronkelijke route "in het spoor van de oorlog"  kom je op de motor langs vele bezienswaardigheden, waar je zonder nadere informatie gewoon voorbij rijdt, omdat je het verhaal erachter niet kent...  Om te voldoen aan de lengte van de avondroute is de oorspronkelijke route aangepast en gebruikt als broodje Bal route en daarbij zijn vele van zijn "de moeite waard zijnde plekken" opgenomen.

Op deze pagina benoemen we de punten die je voorbij rijdt vanaf de start bij Hartelman Motoren. 

Steeds zie je eerst een kaartje waar we zijn in de route, met de gereden afstand in km's ,  dan de uitleg van wat je kunt zien en foto's van het object.

De route "in  het spoor van de oorlog"

(Broodje Bal rit 2023 - het overzicht )

De eerste 2 bijzondere punten 

 

Het Kervel  > na 3,71 km

het Kervel:  Dit prachtige landhuis heeft in de oorlog vele gezichten gehad.

Eigenaar de Graaf had er eerst een pension in gevestigd maar, vanaf 1942 kwamen er steeds meer onderduikers bij uit de Joodse gemeenschap. Er waren een aantal studenten bij die aan de razzia’s van de Duitsers wilden ontkomen. En zij waren het die in 1942 onder het huis de gewelven uitgroeven en daar een compleet onderkomen voor 22 personen hebben gecreëerd!
Via twee ingangen kon je er in- en uitkomen. Eén toegang was via de haardplaat (achter de haard) en de andere via een kippenhok aan de buitenzijde van het gebouw.
Uiteindelijk zouden deze Joodse onderduikers toch ontdekt worden en zijn de meeste van hen in de Duitse concentratiekampen beland.

In 1944 moest de kostschool Klein Warnsborn van de Duitse bezetter uit Arnhem vertrekken en die vond toen onderdak op het Kervel. Zo kwamen er 30 tot 40 kinderen naar dit prachtige landgoed. De kostschool bleef er tot na de oorlog.

In de herfst van 1944 kwam daar nog een noodhospitaal bij voor evacués. Zo is het de hele oorlog door een bijzondere plek geweest.

Na de oorlog trouwde één van de verpleegsters hier nog met een Canadese soldaat die elkaar op het Kervel hadden leren kennen.

Pilotenadres Arendsen   >  op 4,46 km

Piloten adres Arendsen

Op huisnummer 2 woonde Herman Arendsen en daar kwam in september 1941 één van de bemanningsleden van een Short Stirling (4 motorige bommenwerper) aan de deur.
Hij werd van eten en drinken voorzien en dat smaakte hem blijkbaar goed want hij bleef maar eten en drinken. Bij Arendsen sprak niemand Engels en buurman Harmsen van de overkant werd er bij gehaald. Op dat moment liep Tjeerd Dorgelo (de zoon van de schoolmeester) daar stage en die kon een beetje Engels. Ze lieten het bemanningslid op een landkaart zien hoe ver hij nog verwijderd was van de kust.
Het bemanningslid gaf de moed om te kunnen ontsnappen toen maar op, en hij heeft zich vervolgens aangegeven bij de Duitsers.....

2 objecten in 1 keer te zien

Bunker?   Dit was het eigenlijk... > op 10,87 km

Dit zie je dus...

1: betonnen “bunker” Wurzburg

Net voor je rechtsaf slaat op de Hoogstraat heb je zicht op 2 objecten:

1: Recht voor je op het land ziet u een betonnen “bunkertje” staan.  Het is echter geen bunker zoals het in de volksmond genoemd wordt, maar de fundering van een enorme radar.
Deze zgn. Würzburg radar stond op die plek  in 1940 en 1941,  ter verdediging van het luchtruim boven Nederland.( en Duitsland voor inkomende vliegtuigen)

Vervolgens probeerden de Duitsers met behulp van zoeklichten,  afweerschut en Duitse nachtjagers (vliegtuigen) de Engelse bommenwerpers uit te schakelen

Verborgen radiopost...  > op 10,87 km

2: Wurzburg radiopost

2: Aan uw rechterhand ziet je ook het restant van een schuurtje staan. Onder dat schuurtje hebben we onlangs een Duitse schuilkelder ontdekt.
Op dit moment staat hij vol water, maar het ligt in de bedoeling om daar nader onderzoek te gaan doen.

We vermoeden dat er in de oorlog de nodige verbindingsapparatuur van de Duitsers in heeft gezeten tbv van de radarpost.  Deze kwetsbare apparatuur moest bij beschietingen natuurlijk behouden blijven.

de volgende 2

 

- Monument Oorlog Slachtoffers - Steenderen

- Monument Queens Own Rifles  - Rha

monument Steenderen   > op 15,27 km

Oorlogsmonument Steenderen

Burgemeester Smitstraat 2, 7221 BJ Steenderen

Monument ter herdenking van hen die vielen voor de vrijheid.
Ook op die plek een gedenksteen voor B.H. Besselink en J.W. Agterkamp. Deze verzetsstrijders zijn in 1943 gearresteerd en gefusilleerd in de duinen bij Bloemendaal. B.H. Besselink ligt begraven op het ereveld in Loenen en J.W.Agterkamp ligt begraven op de algemene begraafplaats in Steenderen.



 

 

Monument RHA  > op 19,69 km

 Monument Queens Own Rifles te Rha.

Het monument voor de Canadese Queen’s own Rifles in Rha (gemeente Bronckhorst) is opgericht ter nagedachtenis aan zeven geallieerde Canadese militairen van dit regiment die op 6 april 1945 in de strijd tegen de bezetter om het leven zijn gekomen.

Onthulling:  Het monument is onthuld op 2 mei 2000.

THE QUEEN’S OWN RIFLES OF CANADA

6 APRIL 1945

J.E. AIKEN                 AGE 19
T.E.C. CRAWFORD   AGE 31
J.C. KAVANAGH        AGE 25
M.J. McKENNA          AGE 26
D.N. PATIENCE         AGE 26
G.C. WOODRUFF     AGE 23
H.F. GOLDSMITH      AGE 22
M. DURALIA              AGE 19

DYING FOR FREEDOM ISN’T THE WORST THAT COULD HAPPEN,  BEING FORGOTTEN IS.’



 

 

 

Oversteekplaats bij Westervoort / Arnhem  > op 43,1 km

Operatie Quick Anger Westervoort

Het oversteek-monument te Westervoort bestaat uit een glazen paneel met opdruk en tekst. Op het paneel staan geallieerde militairen afgebeeld. 

Het monument is opgericht ter herinnering aan de oversteek van de IJssel van de Engelsen en Canadezen op 12 april 1945 waardoor Arnhem kon worden bevrijd.

Nadat op 7 april de beslissing was genomen Arnhem vanuit Westervoort aan te vallen (Operation ‘Anger’) is de gehele ‘Polar Bear’ divisie, ondersteund door tanks en pantserwagens van de ‘5th Canadian Armoured Division’ op weg naar Westervoort. De verplaatsing vanuit Driel loopt via de noodbruggen bij Doornenburg en Emmerich. Circa 20.000 soldaten en ruim 3.000 Jeeps, vrachtwagens, carriers, tanks, keukenwagens enz. zijn onderweg. Er ontstaat al snel een grote verkeerschaos op de routes naar Westervoort. Er vormt zich een lange file vanuit de Betuwe naar Westendorp!

Er is haast geboden. De Canadezen steken op 11 april de IJssel over bij Wilp (Zutphen) Ondertussen verandert Westervoort langzaam in een groot legerkamp. Overal staan voertuigen geparkeerd. Klaar om in actie te komen. De troepen krijgen het bevel om bij hun voertuigen de blijven. Om de vijand niet te laten meekijken hebben de Engelsen tussen de bomen canvasdoeken gespannen. Daarnaast wordt er een continu rookgordijn gemaakt. In tegenstelling tot Driel blijft de rook bij Westervoort wel hangen.

Terwijl de enorme troepenmacht zich verplaatst, zijn Canadese ‘Engineers’ ter hoogte van het Pannerdens kanaal bezig een verplaatsbare noodbrug te bouwen. Deze brug kan direct naar Westervoort worden gevaren, zodra de oevers aan de overzijde van de IJssel zijn ingenomen. In de ochtend van 12 april 1945 zijn de Polar Bears en de tanks van de ‘5 Canadian Armoured Division’ in positie om de IJssel over te steken en de aanval op Arnhem in te zetten.
Operatie Anger staat op het punt te beginnen!

De Oversteek:   In de ochtend van 12 april 1945 zijn de ‘Polar Bears’ en de tanks van de 5th Canadian Armoured Division in positie om de IJssel over te steken en de aanval op Arnhem in te zetten. Operatie ‘Anger’ staat op het punt te beginnen!

De hele dag zijn de voorbereidingen voor de oversteek aan de gang. De RAF voert die dag 129 aanvallen uit Duitse doelen, waaronder een groot aantal op fort Westervoort.
Engelse verkenningseenheden laden hun kleine pantserwagens in grote Buffalo amfibievaartuigen om als een van de eerste de rivier over te steken. Om de Buffalo’s toegang te geven tot de uiterwaarden proberen Canadese Engineers met springstof een opening in de dijk ter hoogte van het Mosterdhof te forceren. De dijk is echter zo stevig dat het na een aantal pogingen niet lukt. Besloten wordt om de eerste troepen met bootjes over te zetten. Zij moeten zo snel mogelijk het fort innemen en de overkant veiligstellen. Daarna kunnen troepen in amfibievaartuigen worden overgezet en kan de noodbrug, die stroomafwaarts klaar ligt, worden ingevaren.

Op 12 april om 20.40 uur is het zover. Operatie ‘Anger’ wordt ingeluid met een gigantische ‘Pepper pot’.  Honderden kanonnen vuren in 2 uur 70.000 granaten (!) af richting Arnhem en Velp.

De Duitsers beantwoorden het vuur weer van de overzijde, maar het tegenvuur is gering. De beschieting is enorm en maakt veel indruk bij de troepen die in dekking afwachten. Om 22.40 uur steken de eerste troepen in stormbootjes over. De overkant van de rivier is volledig omgeploegd door de granaatinslagen. De 60 Duitsers in het fort geven zich al snel over. De veerweg wordt snel veilig gesteld. Om 03.00 uur (13 april) zijn de aanvalsdoelen bereikt en kunnen troepen in amfibievaartuigen worden overgezet. Bij de oversteek sneuvelen 12 geallieerde militairen.

het oversteek-monument  > op 43,2 km

(even naar toe lopen)

De versperring bij Babberich  > op 61,5 km

Vechtwagen hindernis Babberich

De Tankversperring Babberich, ook wel 'vechtwagenhindernis' genoemd, is in 1940 aangelegd door het Nederlandse leger, dicht bij de grens met Duitsland. Helaas reden de tanks er omheen....

Koch Bunker - Netterden  > op 79,9 km

Koch bunker Netterden

De Kochbunker maakte aan het eind van de oorlog deel uit van een (Duitse) verdedigingslinie die rondom Doetinchem lag.

Vanaf medio 1944 begon de O.T. (Organisation Todt) met de aanleg van deze stellingen. Het was een uitgebreid netwerk van loopgraven, tankgrachten, eenmansgaten en mitrailleurposten. Er werden tientallen betonnen bunkertjes in de stellingen verwerkt. In Doetinchem werden ze o.a. bij Tiecken beton aan de Wijnbergseweg gemaakt in opdracht van de Organisation Todt.

Een aantal als schuilbunker en een aantal werden als mitrailleurnest gebruikt. Aan een standaard bunker zat geen schietgat en om de bunker geschikt te maken voor een mitrailleur werd er een tussenring geplaatst.

Deze ring van beton of staal had aan één zijde een opening waardoor het wapen in stelling gebracht kon worden. De standaard bunker heeft een doorsnede van 150 cm. en is normaal ongeveer 160 cm. hoog. De wanddikte is ruim 10 cm.

(De naam Todt komt van de ontwikkelaar van deze verdedigingslinie , Herr Todt.)

Monument Short Stirling  > op 88 km

Monument Short Stirling Etten

Op 26 maart 1943 verongelukte bij Etten in Gelderland  een Short Stirling I N-3709 van RAF 7 squadron. Het vliegtuig was op de terugweg van een bombardementsvlucht over Duitsland. Toen het vliegtuig de Duits-Nederlandse grens passeerde was het door Duits luchtafweer al in brand geschoten. Een Messerschmitt 110 nachtjager schoot het toestel neer. De zevenkoppige bemanning kwam hierbij om het leven.

Op 26 maart 2017, exact 75 jaar na de crash, werd hiervoor een monument onthuld. Bij de plechtigheid waren ca 20 nabestaanden van de bemanningsleden aanwezig.

Koch Bunker Doetichem  > op 95,4 km

( overzijde v h water)

Authentieke Koch Bunker stelling aan de IJssel (Fokko Meijer)

Op de authentieke plek staan 2 stuks geschakelde Kochbunkers uit de verdedigingslinie (van Todt ) rondom Doetinchem in 1944-1945.
4/5 deel zit onder de grond.

Wegversperring Slangenburg> op 103,25 km

. Asperge monument Slangenburg

Het asperge-oorlogsmonument bij de Bouwhuisbrug in Slangenburg, geplaatst door de Oudheidkundige vereniging Gander, herinnert aan de jaren 1939 en 1940,  waarin voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog Nederlandse militairen op strategische plaatsen werden gelegerd, waar ze versperringen opwierpen om zo de opmars van de vijand te vertragen.

Deze versperringen (demontabele ijzeren staven - asperges genoemd) werden in gaten in het wegdek geplaatst. Bij een aanval kon zo de doorgang worden geblokkeerd

en dan.....  > op 126,3 km

 

 

 

de verdiende bal gehakt is te verkrijgen in het VAMC Clubhuis....